Opdrachten en werkterrein

Ja, zij kunnen een visuele controle uitoefenen, maar in geen geval mogen zij het voertuig ‘aanraken’ door bijvoorbeeld aan de deurklinken te voelen.  

Ja, de aanwezigheid van leerkrachten is natuurlijk vereist. 

Neen

De wet van 15 juli 2018 betreffende diverse bepalingen stelt dat gemeenschapswacht-vaststellers inbreuken kunnen vaststellen in het kader van stilstaan en parkeren  (= gemengde inbreuk).  

Ja. Het gaat hier enkel over inbreuken op het gemeentereglement inzake de gemeenteretributie, of die kunnen leiden tot administratieve sancties. 

In PREV  32 staat onder het punt waar uitleg gegeven wordt bij de opdrachten van gemeenschapswachten - sensibiliseren van het publiek aangaande de veiligheid en de criminaliteitspreventie - het volgende met betrekking tot inbraakpreventie:

"Sensibilisatie tegen inbraak: sensibiliseren van burgers met betrekking tot organisatorische maatregelen die zij kunnen nemen om het risico slachtoffer te worden van inbraak te verkleinen; o.a. ter gelegenheid van informatiestands op beurzen, informatieavonden, enz. Echter, het geven van een uitgebreid diefstalpreventie-advies aan huis bij particulieren, of in een handelszaak, behoort niet tot het takenpakket van de gemeenschapswachten maar tot de opdrachten van de erkende diefstalpreventieadviseur."

Daarnaast behoren private plaatsen niet tot het werkterrein van de gemeenschapswachten.

Gemeenschapswachten mogen dus tips geven om inbraak te voorkomen in het kader van sensibiliseringsacties maar mogen tijdens hun functie geen uitgebreid diefstalpreventie-advies geven. 
 

Het is niet toegelaten gemeenschapswachten in te zetten als seingever. Hiervoor zijn in de regelgeving twee argumenten terug te vinden:

In de omzendbrief PREV 32 wordt verduidelijkt welke opdrachten al dan niet begrepen moeten worden onder de opdracht  “het informeren van bestuurders over het hinderlijk of gevaarlijk karakter van het verkeerd parkeren en hen sensibiliseren met betrekking tot het algemeen reglement op de politie van het wegverkeer en het correct gebruik van de openbare weg, alsook het helpen van kinderen, scholieren, gehandicapten en ouderen bij het veilig oversteken”. Hierin wordt uitdrukkelijk gesteld dat het inzetten als signaalgevers tijdens bijvoorbeeld wielerwedstrijden niet onder deze opdracht valt. 

Bovendien kunnen gemeenschapswachten niet worden ingezet bij een evenement dat uitsluitend wordt georganiseerd door een andere organisator dan de overheid. De private organisator moet dan voor alle plaatsen waar dit evenement georganiseerd wordt een beroep doen op private bewakers. 
 

De  gemeenschapswacht beschikt uitsluitend over dezelfde bevoegdheden tot het gebruiken van dwang of geweld die elke burger werden toegekend. 

Voor alle duidelijkheid, de gemeenschapswacht kan, met uitzondering van de wettige verdediging en het burgerarrest, nooit dwang of geweld uitoefenen tijdens  de uitoefening van zijn/haar ambt. 
 

• Nee, enkel een gemeenschapswacht-vaststeller mag een identiteitsbewijs opvragen.

  De wetgeving voorziet dat een identiteitscontrole enkel mag uitgevoerd worden door een gemeenschapswacht-vaststeller, en dit enkel bij een betrapping op heterdaad van het stellen van feiten die aanleiding kunnen geven tot een gemeentelijke administratieve sanctie. Ingeval van weigering, is het gebruik van dwang uitgesloten. Deze bevoegdheid komt enkel aan leden van de politiediensten toe. Bijgevolg is het op zo een moment de juiste werkwijze om de politie te contacteren.

Nee. 
Het opruimen van zwerfvuil behoort niet tot de basistaken van de gemeenschapswachten. In de strijd tegen zwerfvuil/sluikstort worden wel gemeenschapswachten ingezet. Volgende taken  kunnen zij in dit geval uitoefenen: aanwezigheidsfactor-sociale controle, mensen aanspreken wanneer zij sluikstorten/zwerfvuil gooien, soms  GAS uitschrijven in kader van administratieve  sanctie (gemeenschapswacht-vaststeller). 
In ieder geval zijn de gemeenschapswachten een tussenschakel en gaan zij wanneer ze dergelijke praktijken vaststellen dit rapporteren naar de bevoegde diensten. 
 

In de wet van 15 mei 2007 wordt algemeen als opdracht voor de gemeenschapswacht-vaststellers vastgelegd: ‘het vaststellen van inbreuken op de gemeentelijke reglementen en verordeningen in het kader van artikel 119 bis § 6 van de nieuwe gemeentewet die uitsluitend het voorwerp kunnen uitmaken van administratieve sancties.’ 
Meer specifiek in de omzendbrief PREV 32 waarbij uitleg wordt gegeven bij de functie van gemeenschapswacht en bij de instelling van de dienst gemeenschapswachten van 3 mei 2010 wordt expliciet vermeld dat gemeenschapswacht-vaststellers niet bevoegd zijn om in het kader van retributies geld te innen (zie ook tekst hieronder). 

Het vaststellen van inbreuken op de gemeentelijke retributiereglementering. 
De gemeenschapswacht-vaststellers kunnen ook ingezet worden voor vaststellingen van inbreuken op de gemeentelijke retributiereglementering.
In het kader van de gemeentelijke retributiereglementering, kunnen de gemeenschapswacht-vaststellers dus vaststellingen van inbreuken doen met betrekking tot bijvoorbeeld: het parkeren voor beperkte tijd; het betalend parkeren (« blauwe zone »); het bewonersparkeren; het gebruiken van het openbaar domein voor terrassen aan horeca-zaken; enz.

De gemeenschapswacht-vaststellers zijn niet bevoegd om in het kader van de retributies geld te innen. Zij zijn ook niet bevoegd om geldboetes uit te schrijven in het kader van vastgestelde inbreuken op de gemeentelijke retributiereglementering.

Ook het leegmaken van o.a. parkeermeters en het transporteren van deze waarden behoort niet tot het takenpakket van de gemeenschapswacht-vaststeller.

Het vaststellen van inbreuken op het belastingreglement behoort niet tot de opdrachten van de gemeenschapswachten.

De mogelijkheid om de gemeenschapswacht-vaststellers ook in te zetten voor het vaststellen van inbreuken op de gemeentelijke retributiereglementering werd in het kader van de doorgevoerde wetswijziging uit het basistakenpakket van de gemeenschapswachten gelicht.
De beslissing om de gemeenschapswachten te belasten met deze opdracht wordt overgelaten aan de gemeenteraad.

Hieruit volgt ook dat, indien een gemeente enkel beschikt over officieel gereguleerde     «parkeerwachters», en geen andere beambten meer in dienst heeft die verplicht onder de toepassing van deze wet vallen, de lokale overheid niet verplicht is om een Dienst « Gemeenschapswachten » op te richten.

Het is dus niet wettelijk aanvaardbaar dat een gemeenschapswacht-vaststeller wordt ingezet als marktmeester. 
 

Dit is niet toegelaten. 

Dit kan niet omdat de politieambtenaar tijdens de uitvoering van opdrachten van gerechtelijke politie rekening moet houden met het geheim van het vooronderzoek, dit geheim moet bewaken en bewaren, en tevens valt onder toepassing van artikel 458 Sw namelijk het beroepsgeheim. Hierdoor is het dan ook uitgesloten dat deze opdrachten zouden worden uitgevoerd door niet-politieambtenaren.

De wet van 15 mei 2007 verwijst duidelijk naar de  wens om een concrete samenwerking tot stand te brengen tussen de gemeenschapswachten en de lokale politie. Deze samenwerking bestaat hoofdzakelijk uit een complementariteit van taken en met name een effectieve uitwisseling van geactualiseerde informatie en dus geen gemengde patrouilles. 
De afspraken met de politiediensten zijn vastgelegd in een overeenkomst. Deze heeft betrekking op het type van informatie dat regelmatig uitgewisseld wordt, maar ook afspraken inzake de wijze van uitvoering van de taken, de  bepaling van de uit te voeren toezichtsrondes, enz… 

Op deze wijze kan de hiërarchisch verantwoordelijke van de gemeenschapswachten de activiteiten van de beambten aanpassen in de zin van acties en afgelegde rondes. 
 

--    In kader van een vrijwilligerssysteem mag een gemeenschapswacht geen persoonscontrole uitvoeren tijdens een feest, toernooi, evenement van een club of vereniging  waartoe men behoort. 
-    Les geven aan een opleidingsinstelling die voor het verstrekken van opleidingen in de bewakingssector erkend is. 
-    In vrije tijd taak van portier uitvoeren, toezicht houden in een winkelruimte in het kader van de bestrijding van winkeldiefstal,..;
-    Het voor een derde installeren, herstellen en onderhouden van alarmsystemen. 
 

De wet van 15 mei 2007 heeft geen betrekking op het arbeids- en sociaal statuut van de  beambten die  de functie van gemeenschapswacht uitoefenen. 

Indien de regelgeving verbonden aan  het arbeids-  en sociaal statuut van de  aangeworven  gemeenschapswacht hierin voorziet, kunnen zij worden ingezet in het kader van weekend-, avond- en nachtwerk. Dit is afhankelijk van de lokale arbeidsreglementering voor het gemeentepersoneel.
 

Een PWA-er is geen gemeenteambtenaar. Hoewel hij ter beschikking gesteld is van een gemeente via een PWA-kantoor, behoudt de betrokken persoon het statuut van werkloze.

In  het kader van de vigerende regelgeving voor GAS-vaststellers is het een voorwaarde dat de betrokken beambte een gemeenteambtenaar is, aldus rechtstreeks aangeworven door de lokale overheid via een arbeidscontract.
 

Algemeen kan het volgende gesteld worden aangaande de functie van de gemeenschapswachten:
 
Elke persoon die rechtstreeks of onrechtstreeks tewerk wordt gesteld door een gemeente en de opdrachten vermeld in de wet van 15 mei 2007 als kernopdracht uitvoert, wordt beschouwd als gemeenschapswacht. 

Het betreft: alle niet-politionele publieke veiligheids- en preventiefuncties, meer bepaald de vroegere functies van de parkwachters, stadswachten, gemachtigde opzichters en vaststellende ambtenaren in het kader van de gemeentelijke administratieve sancties. 

Onder « rechtstreeks of onrechtstreeks tewerkgestelden » worden verstaan:
- de beambten die rechtstreeks door de gemeente worden aangeworven via een arbeidsovereenkomst (Bediende, Arbeider, Activa-statuut, Contingent Startbaan,…) ;
- de beambten die in het verleden onrechtstreeks door de gemeente worden aangeworven via een PWA-agentschap; 
- de beambten aangeworven via een door bepaalde gemeenten opgerichte rechtspersoon, (vb. gemeenten die hun preventiedienst bijvoorbeeld hebben willen onderbrengen in een VZW). 

Indien een gemeente bovengenoemde beambten in dienst heeft, of deze wenst aan te werven, is zij verplicht een dienst gemeenschapswachten op te richten, van waaruit alle gemeenschapswachten opereren. In een aantal gevallen kan dit een verschuiving van personeel uit diverse andere bestaande diensten tot gevolg hebben.

Als «kernopdracht» staat tegenover als «nevenopdracht».
Onder een activiteit uitgeoefend als nevenopdracht, verstaat men een activiteit die occasioneel wordt uitgevoerd. Het gebeurt immers dat bepaalde gemeentelijke beambten geconfronteerd worden met het uitvoeren van taken die zijn voorbehouden aan de gemeenschapswachten.

Hieronder verstaat  men:

- een lerares die de kinderen voor de school helpt de straat oversteken; 
- een redder die een toezicht houdt op personen op het strand;
- een preventieambtenaar die de bevolking rechtstreeks sensibiliseert door folders uit te delen ter gelegenheid van een preventieactie;   
- 

De functies van sociale preventie en diefstalpreventieadviseurs worden ook niet geviseerd door de wet van 15 mei 2007, aangezien hun kernopdracht het kader van de loutere sensibilisering ruim overschrijdt. 
 

In de strijd tegen de corona-epidemie werd een uitgebreid gebruik van het Corona Safe Ticket ingevoerd. Het controleren van Corona Safe Tickets is echter geen taak die opgenomen mag worden door gemeenschapswachten(-vaststellers).

Dit omvat alle plaatsen waar publiek toegang heeft ofwel vanwege de aard van de plaats (of zoals de wetgever stelt omdat ze geacht worden gewoonlijk toegang te hebben tot die plaats) ofwel doordat een geïndividualiseerde band tussen de inrichter en de genodigde aanwezig is.

In principe is het niet toegestaan dat gemeenschapswachten hun opdrachten uitoefenen op private plaatsen. Indien echter van op de openbare weg of plaats bepaalde onregelmatigheden vastgesteld worden, waardoor men het nodig acht de burger aan te spreken om hem te sensibiliseren en dus dient aan te bellen, kan het geen probleem zijn dat men hierbij door de voortuin loopt. Dat is immers voor iedereen toegestaan. 

De gemeenschapswachten mogen enkel hun taak tot het uitoefenen van toezicht op personen met het oog op het verzekeren van de veiligheid bij evenementen opnemen als het evenement minstens mede georganiseerd is door de overheid, op het grondgebied van de organiserende of begunstigde gemeente.

Het kan dus gaan om evenementen die door de  lokale overheid (mede)georganiseerd worden, maar ook om evenementen die op het grondgebied van de organiserende of begunstigde gemeente georganiseerd worden waarbij niet de lokale overheid, maar wel de federale, regionale of  provinciale overheid bij de organisatie betrokken is. 

Het veiligheidstoezicht bij andere evenementen (dus uitsluitend georganiseerd door een andere organisator dan de  overheid), valt onder de wet tot regeling van de bijzondere  en private veiligheid van 2 oktober 2017. Zo kunnen gemeenschapswachten ook niet ingezet  worden in een gemeentelijke feestzaal bij een evenement uitsluitend georganiseerd door een andere organisator dan de overheid. 

In het kader van deze activiteit is het aldus vooral belangrijk om na te gaan wie het evenement organiseert en de plaats waar dit georganiseerd wordt.
 

Neen, de voor het publiek toegankelijke plaatsen die zich bevinden op privéterrein, zoals de parking van een handelscentrum en de betaalde openbare parkings zijn domeinen voorbehouden voor de private veiligheid. 

Het is niet de bedoeling dat gemeenschapswacht-vaststellers ook GAS-boetes gaan opleggen in het openbaar vervoer aangezien openbare vervoersmaatschappijen over een eigen reglementering beschikken met inbreuken die administratief kunnen gesanctioneerd worden. Dit zou anders dubbel werk zijn.