Gemeenschapswacht
Mag een gemeenschapswacht(- vaststeller) een foto nemen?
Het is van belang het onderscheid te maken tussen een foto nemen waarbij persoonlijke gegevens kunnen worden verwerkt en een foto waarbij dit niet het geval is.
1- Betreft een foto waarbij GEEN persoonlijke gegevens worden verwerkt:
Gemeenschapswachten mogen een foto nemen in het kader van hun uit te voeren takenpakket (bijv. een foto van vandalisme aan straatmeubilair, losliggende tegels in het trottoir, vernieling aan verkeersborden,…).
2- Betreft een foto waarbij persoonlijke gegevens worden verwerkt:
Gemeenschapswachten mogen een foto nemen indien dit gelieerd is aan hun takenpakket.
- Aldus kan een gemeenschapswacht-vaststeller een foto nemen in het kader van vaststellingen die kunnen leiden tot gemeentelijke administratieve sancties, bijvoorbeeld bij vaststellingen van inbreuken bij stilstaan en parkeren.
- Echter, voor een gemeenschapswacht die geen vaststeller is, is het niet noodzakelijk een foto te nemen waarin sprake is van persoonsgegevens.
In ieder geval dient bij het nemen van een foto waarbij persoonsgegevens worden verwerkt steeds de GDPR-regelgeving in acht te worden genomen. Dit wil zeggen dat specifieke maatregelen dienen te worden genomen door:
- De gemeente (bijvoorbeeld: in het gemeentereglement melding maken in welke context gemeenschapswacht-vaststellers een foto mogen nemen, beveiliging van bestanden, het informeren van burgers met betrekking tot verwerking van de foto, enz…)
- De gemeenschapswacht-vaststeller (bijvoorbeeld: het principe van minimalisering – enkel een foto nemen van dat wat relevant is, enz…)
Mogen gemeenschapswachten (in de zomermaanden) een korte broek dragen?
Hoewel het niet expliciet verboden is in de wet, is het voor de gemeenschapswachten niet aangeraden om in de zomerperiode gekleed te gaan in een bermuda of short. De uiteindelijke beslissing ligt echter bij de lokale dienst gemeenschapswacht..
Mag een gemeenschapswacht dwang en/of geweld gebruiken in de uitoefening van zijn taken?
De gemeenschapswacht beschikt uitsluitend over dezelfde bevoegdheden tot het gebruiken van dwang of geweld die elke burger werden toegekend.
Voor alle duidelijkheid, de gemeenschapswacht kan, met uitzondering van de wettige verdediging en het burgerarrest, nooit dwang of geweld uitoefenen tijdens de uitoefening van zijn/haar ambt.
Kunnen er nog nieuwe steden/gemeenten intekenen op het dispositief 160 startbaners?
Het is niet meer mogelijk om in te stappen op een overeenkomst met betrekking tot gemeenschapswachten.
De lijst met steden en gemeenten die kunnen genieten van een bepaalde subsidie voor de gemeenschapswachten werd reeds een aantal jaar geleden bepaald.
Ondertussen werd de financiering hiervan bovendien overgeheveld naar de gewesten.
Welke loonschalen zijn van toepassing op de gemeenschapswachten?
De wet van 15 mei 2007 is niet regulerend op het vlak van het arbeidsstatuut, noch op het vlak van het sociaal statuut van de gemeenschapswachten.
De wet regelt dus niets met betrekking tot het statuut waaronder de gemeenschapswachten aangeworven zijn of zullen worden aangeworven: hierin wordt de autonomie van de gemeente gerespecteerd.
De gemeente kan dus opteren voor het sociaal dispositief van haar keuze en kan zo aan de beambten het statuut toekennen dat zij het meest geschikt acht.
De loonschalen van de gemeenschapswachten zullen dan ook afhankelijk zijn van het statuut, de werktijden, enz.. waaronder de lokale overheid haar gemeenschapswachten heeft aangeworven of wenst aan te werven.
Hoe kan men starten met een dienst gemeenschapswachten en met welke regelgeving dient er dan rekening te worden gehouden?
Het staat een stad of gemeente volledig vrij om ervoor te kiezen gemeenschapswachten aan te werven.
Voornaamste regelgeving:
- De wet van 15 mei 2007 tot instelling van de functie van gemeenschapswacht, tot instelling van de dienst gemeenschapswachten en tot wijziging van artikel 119bis van de nieuwe gemeentewet, gewijzigd door de wet van 13 januari 2014.
- Omzendbrief PREV 32 van 3 mei 2010 – Omzendbrief waarbij uitleg verschaft wordt bij de functie van gemeenschapswacht en bij de instelling van de dienst gemeenschapswachten.
- Koninklijk Besluit van 15 mei 2009 tot bepaling van de opleidingsvoorwaarden waaraan de gemeenschapswachten moeten voldoen, evenals de modaliteiten tot aanwijzing van de opleidingsinstellingen en tot erkenning van de opleidingen, gewijzigd door het Koninklijk Besluit van 13 januari 2016.
- Ministerieel Besluit van 7 december 2008 betreffende de werkkleding en het embleem van de gemeenschapswachten.
- Ministerieel Besluit van 14 september 2020 tot bepaling van het model van identificatiekaart van de gemeenschapswachten en de gemeenschapswacht-vaststeller.
- Koninklijk Besluit van 14 augustus 2021 betreffende de organisatie van het psychotechnisch onderzoek voor de gemeenschapswacht en de gemeenschapswacht-vaststeller.
- Ministeriële omzendbrief betreffende de identificatiekaarten van de gemeenschapswachten en de gemeenschapswacht-vaststellers.
- Koninklijk besluit van 19 december 2021 tot wijziging van het koninklijk besluit van 15 mei 2009 tot bepaling van de opleidingsvoorwaarden waaraan de gemeenschapswachten moeten voldoen, evenals de modaliteiten tot aanwijzing van de opleidingsinstellingen en tot erkenning van de opleidingen.
Enkele belangrijke punten:
- De wet van 15 mei 2007 heeft geen betrekking op het arbeids- en sociaal statuut van de gemeenschapswachten(-vaststellers). De gemeente kan opteren voor het sociaal dispositief van haar keuze en kan zo aan deze beambten het statuut toekennen dat zij het meest geschikt acht.
- De opdrachten die de gemeenschapswachten kunnen uitoefenen en het werkterrein waarop zij dit kunnen doen, staan (limitatief) opgesomd in de wet en verduidelijkt in de omzendbrief.
Ook de bevoegdheden van de gemeenschapswachten en de uitoefeningsvoorwaarden voor de functie van gemeenschapswacht zijn hierin opgenomen.
- Vanaf het moment dat een gemeente beslist om beambten aan te werven die één of meerdere activiteiten zoals bepaald door de wet op de gemeenschapswachten zullen uitoefenen, is een gemeente verplicht om een dienst gemeenschapswachten op te richten en het gemeenteraadsbesluit tot oprichting van de dienst gemeenschapswachten binnen de drie maanden nadat het besluit werd genomen over te maken aan de minister van Binnenlandse Zaken.
Hoe kan een meergemeentelijke dienst gemeenschapswachten worden opgericht en aan welke voorwaarden dient een dergelijke dienst te voldoen?
Een gemeente is verplicht om een dienst gemeenschapswachten in te stellen vanaf het moment dat zij beslist om beambten aan te werven die één of meerdere activiteiten van gemeenschapswachten zullen uitoefenen. Als oplossing voor de problematiek van kleinere gemeenten voorziet de wet van 13 januari 2014 die de wet op de gemeenschapswachten wijzigt in de mogelijkheid om een ”meergemeentelijke dienst gemeenschapswachten” op te richten.
Richtlijnen en voorwaarden omtrent de oprichting van een (meergemeentelijke) dienst gemeenschapswachten kan u terugvinden in het artikel 6/1 van de wet op de gemeenschapswachten.
Dient er ook een dienst gemeenschapswachten te worden opgericht indien er enkel gemeenschapswachten werkzaam zijn binnen het PWA-statuut?
Ja. Een gemeente is verplicht om een dienst gemeenschapswachten in te stellen vanaf het moment dat zij beslist om – rechtstreeks of onrechtstreeks – beambten aan te werven die één of meerdere activiteiten zoals bepaald door de wet op de gemeenschapswachten zullen uitoefenen.
In de omzendbrief PREV 32 kan u het volgende terugvinden met betrekking tot de functie van gemeenschapswacht:
Elke persoon die rechtstreeks of onrechtstreeks tewerk wordt gesteld door een gemeente en de opdrachten vermeld in de wet op de gemeenschapswachten als kernopdracht uitvoert, wordt beschouwd als gemeenschapswacht.
Onder “rechtstreeks of onrechtstreeks tewerkgestelden” wordt verstaan:
- de beambten die rechtstreeks door de gemeente worden aangeworven via een arbeidsovereenkomst (bediende, arbeider, activa-statuut, contingent startbaan…);
- de beambten die in het verleden onrechtstreeks door de gemeente werden aangeworven via een PWA-agentschap;
- de beambten aangeworven via een door bepaalde gemeenten opgerichte rechtspersoon.
Ondertussen zijn er weinig gemeenschapswachten die nog werken binnen het PWA –statuut. Bovendien wordt er niet meer gesproken van PWA maar werd dit ondertussen omgedoopt tot wijk-werken.
Over welk opleidingsniveau dient de persoon die belast is met de dienst gemeenschapswachten te beschikken?
Er worden in de huidige wetgeving geen voorwaarden opgelegd voor wat betreft het opleidingsniveau van de coördinator van de dienst gemeenschapswachten.
Er wordt enkel aangegeven dat de persoon die de dienst gemeenschapswachten leidt, moet beschikken over voldoende bekwaamheden en kennis inzake teambeheer, beheer van de werking en organisatie van de gemeentelijke diensten en de rechten en verplichtingen van de gemeenschapswachten.
Kunnen de gemeenschapswachten op de parking van een supermarkt werken?
Neen, de voor het publiek toegankelijke plaatsen die zich bevinden op privéterrein, zoals de parking van een handelscentrum en de betaalde openbare parkings zijn domeinen voorbehouden voor de private veiligheid.