Verschillende media hadden de afgelopen jaren vaak aandacht voor het fenomeen van het verspreiden van seksueel getinte beelden zonder wederzijdse toestemming. Het zijn echter niet altijd beroemdheden die in de beelden voorkomen of dit zonder toestemming ontvangen. Iedereen kan er het slachtoffer van worden! Velen experimenteren online, en zullen dit ook op vlak van seksualiteit doen.
Het is belangrijk het fenomeen van verspreiding van dergelijke beelden zonder toestemming aan te pakken, gezien slachtoffers vaak lijden onder angst, schaamte, en depressie. Daarnaast wordt hun reputatie vaak besmeurd, waardoor ze ook op sociaal vlak problemen ondervinden. De gevolgen zijn trouwens vaak van lange duur, aangezien dergelijke beelden lang kunnen circuleren op het internet. Zo kan iemand die slachtoffer wordt in de middelbare school later nog schade ondervinden van het misdrijf, bijvoorbeeld wanneer een potentiële eerste werkgever het materiaal op het internet ontdekt. Daders die zonder wederzijdse toestemming beelden verder delen zet dus veel op het spel, inclusief hun eigen toekomst.
Ik ben slachtoffer, wat nu?
Als je vermoeden hebt dat je slachtoffer bent geworden kan je de beelden uploaden op de volgende site https://stopncii.org/ (Engelstalige website), er wordt dan een code gemaakt en op basis van de code kan het beeld herkend worden maar niet gereconstrueerd worden. Deze code wordt verspreidt met andere sociale kanalen zodat iemand die probeert het beeld te verspreiden direct herkend wordt en kan gestopt worden. Via Google Image Search kan je ook kijken of het materiaal al ergens anders op het internet is geplaatst, via Google Alert kan je een melding krijgen wanneer je naam op een website verschijnt.
Werden jouw intieme beelden reeds online geplaatst? Het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen heeft een handleiding ontworpen. Daarbij kan per site/app worden gevonden wat je kan doen: https://igvm-iefh.belgium.be/nl/activiteiten/geweld/wraakporno Je kan ook aan Google vragen om de zoekresultaten te verwijderen uit hun lijst via volgende link https://support.google.com/websearch/answer/6302812?hl=nl&ref_topic=9173608. Maak verder ook zeker screenshots wanneer je het slachtoffer bent van eender welk grensoverschrijdend online gedrag.
Voor veel slachtoffers blijft het moeilijk om aangifte te doen bij de politie, omdat ze zich schamen over het beeldmateriaal of het feit dat ze slachtoffer zijn geworden en zich als verantwoordelijk beschouwen. Daarom kan je er steeds voor kiezen om naar het IGVM te stappen. Zij bekijken – in alle discretie - samen met jou wat je kan doen.
Wat kan ik hiertegen doen?
Vooraleer een aantal acties worden voorgesteld die je kan ondernemen om de kans op slachtofferschap te doen verminderen, is het belangrijk om één zaak duidelijk te maken. Het misdrijf is nooit de fout van het slachtoffer! Mensen sturen vaak een foto van hen naar een andere persoon omdat ze erop vertrouwen dat die dit niet zomaar verder ging delen. Wanneer dit vertrouwen vervolgens wordt geschonden, dan is die verspreider in fout. Ook de Belgische wetgeving maakt duidelijk dat het slachtoffer geen enkele verantwoordelijkheid treft. Doe dus zeker aangifte bij het IGVM (https://igvm-iefh.belgium.be/nl/activiteiten/geweld/wraakporno) als je slachtoffer bent
Verder kunnen er ook acties worden ondernomen om het slachtofferschap te kunnen beperken: Toch is het goed dat personen een aantal acties ondernemen waarmee ze het risico op slachtofferschap kunnen beperken:
- Zorg voor een goede telefoonvergrendeling (zie hierboven), zo vermijdt je dat anderen toegang hebben tot persoonlijk materiaal. Deel tevens nooit je wachtwoorden en vergrendel jouw toestel steeds als je even weggaat, als is het maar voor enkele minuten. Gsm verloren? Blokkeer – waar mogelijk – vanop afstand jouw toestel.
- Ontvang je met wederzijdse toestemming een intiem beeld? Ga hier dan mee op een vertrouwelijke manier om. Het beeld is jou bezorgd in vertrouwen, dus ga hiermee ook zo om. Hoe zou jij het vinden dat intieme beelden van jou zonder jouw toestemming werden gedeeld?
- Stuur geen intieme beelden door als je dit niet helemaal wil of iemand druk op je zet. Enkel als je dit zelf echt wil, is dit ok! Twijfel je of de persoon jouw intieme beelden wil zien? Stuur het dan maar beter niet. Beroemdheden zitten al helemaal niet op jouw intiemste foto’s te wachten.
- Informatie kan je best zo persoonlijk mogelijk houden. Check daarvoor de privacy-instellingen van jouw favoriete app of platform. Wil je toch veel publiek op jouw socials? Laat enkel vrienden die je in het echt kent weten waar je woont. Ook kan je een schuilnaam gebruiken.
- Doe je aan sexting? Doe het dan zo veilig mogelijk. Gebruik een speciale app om beelden door te sturen. In de volgende link staan een aantal van die apps: Welke app gebruik ik best om naaktfoto's of naaktvideo's te sturen? | WAT WAT. Zorg er ook voor dat de beelden zo weinig mogelijk aan jou gelinkt kunnen worden. Dit kan gedaan worden door een neutrale achtergrond, beelden zonder jouw hoofd of andere bijzondere uiterlijke kenmerken bij jou. Meer tips: https://www.ikbeslis.be/jongeren/sexting/tips-om-problemen-te-vermijden
- Zitten jouw vrienden te pochen met intieme beelden die ze hebben ‘gescoord’ zonder toestemming? Durf het op te nemen voor het slachtoffer. Je kan dit doen door deze beelden zelf niet verder te delen/liken. Maar wie moedig is, durft ook tegen zijn vrienden zeggen dat dit niet oké is en het slachtoffer actief te steunen. Zo weet het slachtoffer dat die niet alleen staat en kan je een grote impact hebben.
- Als je onder druk gezet wordt of ongewenst een intiem beeld ontvangt, kan je de persoon hierover aanspreken. Doet die verder? Stap dan zeker naar de politie. Als dit nog een stap te ver is kan je in alle vertrouwen ook terecht bij het IGVM (https://igvm-iefh.belgium.be/nl/activiteiten/geweld/wraakporno ), zij kunnen jou verder helpen.
Het is ten slotte ook belangrijk dat wanneer iemand dergelijk materiaal ontvangt van een andere verspreider, deze zijn of haar verantwoordelijkheid neemt en in eerste instantie het materiaal niet verder gaat verspreiden. Daarnaast zou deze persoon het voorval ook best melden bij de politie. Zeker wanneer het materiaal op internet staat, geldt de regel: hoe langer het duurt voor het materiaal offline wordt gehaald, hoe groter de kans dat het voor altijd op het internet zal blijven staan.
Veelgestelde vragen
Wat is de niet-consensuele verspreiding van seksueel getinte beelden?
Het gaat hierbij om het delen van seksueel materiaal zonder de toestemming of medeweten van de personen die op de beelden voorkomen. Vaak wordt er gedacht aan mensen die naaktbeelden verspreiden van hun ex-partner met als doel hen te vernederen uit wraak, bijvoorbeeld om dat hun relatie werd beëindigd. Het gevolg is dat het fenomeen vaak ‘wraakporno’ wordt genoemd. Dit is echter niet de meest geschikte term, aangezien plegers zeker niet allemaal ex-partners zijn die gemotiveerd zijn door wraak. Zo worden beelden ook vaak – al dan niet zonder bedreiging - verzonden naar vrienden met als doel om af te persen, op te scheppen, vermaak of worden ze verzonden vanuit afgunst tegenover vrouwen.
Is het delen van seksueel getinte beelden zonder wederzijdse toestemming strafbaar?
Ja, sinds begin 2016 werd het expliciet strafbaar gesteld. Belangrijk om te weten is dat de omschrijving in het Belgische strafrecht vrij breed is. Het materiaal kan gaan om een beeld, een beeldopname of een geluidsopname. Het kan daarnaast zowel gaan om een expliciete seksuele daad (bijvoorbeeld masturbatie), als een ontbloot persoon. Ten slotte is zowel het tonen, verspreiden of toegankelijk maken zonder het medeweten of de toestemming van de persoon strafbaar. Zo valt bijvoorbeeld het tonen van een naaktfoto van je lief aan een vriend ook onder deze wet. Het maakt ook niet uit of het materiaal vrijwillig naar jou werd verzonden. Als je het zonder toestemming doorstuurt is het strafbaar, ook als je niet de oorspronkelijke ontvanger was van het materiaal. Het misdrijf wordt gestraft met een gevangenisstraf tot vijf jaar (bron: IGVM).